Is een IBAN geldig of niet?

Door , gepubliceerd op

Er zijn in het leven van die dingen die op voorhand niet heel interessant, ja zelfs een beetje saai lijken. Dingen die saai lijken, maar – als je je er een beetje in verdiept – eigenlijk heel erg boeiend zijn. Dat geldt voor de nieuwe hobby van je buurman (“stokpaardrijden, wat?”), de studie van je kind (“Lifestyle Informatics”), maar het geldt zeker voor IBAN nummers. Geloof je me niet? In dit artikel vertel ik je er alles over. Ik beloof je dat het IBANtastisch wordt. Sorry, geen slechte grappen over IBAN meer...

Wat is een IBAN nummer?

De afkorting IBAN staat voor International Bank Account Number. Simpel gezegd is het een volgorde van cijfers en letters die je nodig hebt voor een internationale banktransactie. Het systeem is ontwikkeld om internationale transacties tussen rekeningen en banken uit verschillende landen beter en sneller te laten verlopen. Omdat een IBAN nummer altijd uniek is en er zowel de rekeninghouder, bank en het land van vestiging uit afgeleid kunnen worden kunnen banken de betaling helemaal automatisch verwerken, zonder aanvullende informatie.

Sinds wanneer gebruiken we IBAN nummers?

Sinds 1 januari 2006 is wettelijk vastgelegd dat het IBAN-nummer moet worden gebruikt bij grensoverschrijdend Europees betalingsverkeer in euro's. 2006 was een overgangsjaar, maar sinds 1 januari 2007 is het weglaten van het IBAN-nummer bij transacties binnen de Europese Economische Ruimte niet meer mogelijk. Vanaf 1 augustus 2014 is het IBAN nummer ook bij binnenlandse betalingen verplicht. Daarop is – in de praktijk - wel een uitzondering mogelijk: voor sommige goede doelen (bijvoorbeeld giro 555) kan de opdrachtgever van een transactie volstaan met het korte bankrekeningnummer (dat dan door de bank automatisch in een IBAN nummer wordt omgezet).

Hoe is een IBAN nummer opgebouwd?

Om het makkelijk te maken: elk land hanteert een eigen, vooraf gedefinieerde, opbouw van het IBAN nummer. Wat in ieder geval voor ieder land hetzelfde is, is de opbouw van de eerste vier karakters. De eerste twee letters bestaan uit de landcode en geven aan in welk land de rekening gehouden wordt. De volgende twee karakters bestaan uit een tweecijferig controlegetal (hierover later meer). Vervolgens komt de bankcode en het rekeningnummer. Maar in die laatste twee onderdelen zijn er veel verschillen per land. In Nederland bestaat een IBAN uit 18 cijfers en letters. Het begint met de landcode (NL), gevolgd door een tweecijferig controlegetal, gevolgd door een vierletterige code van de betaaldienstverlener (vaak de verkorte naam van de bank), tot slot gevolgd door het tiencijferige oude Nederlandse bankrekeningnummer. Dus, in een fictief voorbeeld: NL99INGB0123456789. Tot 2020 was het in Nederland zo dat de laatste 10 cijfers van het IBAN maar een keer voor konden komen. Er werd een centrale administratie bijgehouden, zodat de uniciteit van deze rekeningnummers gegarandeerd was. Het doel hiervan was om partijen meer tijd te gunnen om hun systemen aan te passen naar het langere alfanumerieke IBAN. Sinds 1 juli 2020 kan het voorkomen dat twee Nederlandse IBAN nummers eindigen op dezelfde 10 cijfers. Toch zijn in dat geval de IBAN nummers verschillend. Dat komt doordat de vierletterige code van de betaaldienstverlener in dat geval verschilt.

Wat is het verschil tussen IBAN, BIC en SWIFT?

Het verschil tussen een BIC code (Bank Identifier Code) en een IBAN-nummer is dat de BIC gebruikt wordt om naar een specifieke bank te verwijzen. Het IBAN nummer wordt gebruikt om een individuele bankrekening aan te geven. Je zult in het internationale betalingsverkeer ook de term ‘SWIFT’ tegenkomen. Kortgezegd is SWIFT een andere naam voor BIC.

Welke landen gebruiken het IBAN-systeem?

Er zijn drie landen in Europa die niet lekker meedoen. Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne gebruiken het IBAN-systeem niet. Alle andere banken in Europa gebruiken het IBAN-systeem wel. Buiten Europa wordt het systeem in Israël, Tunesië, Mauritius, Turkije, Saoedi-Arabië en Libanon gebruikt.

Wat gebeurt er als ik het verkeerde IBAN nummer gebruik?

Als je geen of het verkeerde IBAN nummer gebruikt kan de (buitenlandse) bank je opdracht weigeren en (al dan niet onder inhouding van extra kosten) aan je retourneren.

Hoe kan ik de geldigheid van een IBAN nummer controleren

Uhm. Weet je wat een modulo is? Niet? Dan kun je de controle op geldigheid misschien beter door ons laten doen.

Een belangrijk onderdeel van de geldigheid van een IBAN is het controlegetal. Als je hierboven goed hebt opgelet weet je dat het controlegetal het derde en het vierde karakter in een IBAN nummer zijn. Dat controlegetal wordt in een aantal stappen berekend.

  • Stap 1: Neem het bankrekeningnummer (bijvoorbeeld 1234567).
  • Stap 2: Bij een Nederlands nummer voeg je voorloopnullen toe totdat het nummer tien cijfers lang is (0001234567).
  • Stap 3: Zet de bankcode ervoor (INGB0001234567).
  • Stap 4: Zet de landcode erachter (INGB0001234567NL)
  • Stap 5: Vervang elke letter door twee cijfers gebaseerd op de volgorde in het alfabet beginnend met A=10, B=11, ..., Z=35 (18 23 16 11 0001234567 23 21).
  • Stap 6: Voeg twee nullen toe aan de achterkant (18 23 16 11 0001234567 23 21 00).
  • Stap 7: Deel het resulterende getal door 97 en neem de rest: modolu 97 voor de liefhebbers (78).
  • Stap 8: Trek de uitkomst van de vorige stap af van 98 (20).
  • Stap 9: Als het resultaat kleiner is dan 10, voeg je een voorloopnul toe.
De uitkomst van deze berekening is het controlegetal. Dat getal speelt ook een belangrijke rol in het valideren van een IBAN nummer. Valideren gaat als volgt: als het in getallen omgezette IBAN geheeltallig wordt gedeeld door 97 en de restwaarde is gelijk aan 1, dan is het IBAN – in ieder geval qua format - juist. Of, meer uitgebreid in kleine stapjes:
  • controleer of het controlegetal tussen 02 en 98 ligt;
  • valideer de samenstelling van het IBAN (klopt het aantal tekens, zit er een bankcode in, etc.);
  • verplaats de eerste 4 karakters naar het einde;
  • vervang elke letter door 2 cijfers, waarbij A = 10, B = 11, ..., Z = 35
  • bereken dan het getal modulo 97;
  • als de restwaarde 1 is, dan klopt het nummer op basis van het controlecijfer en kan het IBAN valide zijn. Met andere woorden, het nummer klopt dan in ieder geval qua opbouw.

Hoe weet ik of een IBAN nummer actief is?

Of het nummer dat je qua opbouw hebt gecontroleerd ook echt een actief bankrekeningnummer is, kun je niet berekenen. Dat is vooral een kwestie van zorgvuldig administreren, zodra je een IBAN van een leverancier ontvangt. Ook het goed bijhouden van afgekeurde transacties helpt je administratie schoon te houden. Maar de snelste stap om je crediteuren stamgegevens op te schonen op de juistheid van de IBAN nummers? Begin met het controleren van de IBAN nummers op format. Ik weet zeker dat die actie je de nodige foute IBAN nummers gaat opleveren.

In control met onze oplossingen

We hebben verschillende producten om met algoritmes in control te komen. Om datagedreven te gaan werken en om data slim te gebruiken om continu te verbeteren.

GRATIS

Laagdrempelige manier om kennis te maken met geautomatiseerde data-analyses

Gratis

FLEX

Een maatwerk algoritme om dat ene specifieke probleem in je administratie op te lossen

Vanaf 4500

EXPERT

Een met een vakinhoudelijk expert ontwikkelde en beproefde set algoritmes op specifieke thema's

Vanaf 5000

ENTERPRISE

Een volledige suite om datagedreven continu te verbeteren met een onbeperkt aantal algoritmes

Vanaf 50000

Op de hoogte blijven?

Volg ons op  LinkedIn of lees ons blog.

Tip je collega

De kleine lettertjes

Voorwaarden

Home
Oplossingen Gratis Flex Expert Enterprise
Blog Ons verhaal Contact